Celowe doprowadzenie do zadłużenia – konsekwencje dla dłużnika

Wyróżnić można wiele przyczyn niewypłacalności. Niektórzy dłużnicy wpadają w tzw. spiralę kredytów – zaciągają zobowiązania, aby spłacić poprzednie raty. W efekcie powstaje coraz większe zadłużenie, a suma rat jest tak wysoka, że miesięczne dochody nie wystarczają na ich pokrycie. Czasem jednak sami dłużnicy celowo doprowadzają do niewypłacalności, próbując uniknąć odpowiedzialności za zobowiązania. Czy sąd w takim przypadku oddali wniosek o ogłoszenie upadłości? Czy przeprowadzi postępowanie oddłużeniowe?

Doprowadzenie do niewypłacalności – stan prawny przed marcem 2020 r.

W poprzednim stanie prawnym doprowadzenie do niewypłacalności lub zwiększenie jej stopnia umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa było bezwzględną przyczyną oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Sąd nie brał pod uwagę względów słuszności ani względów humanitarnych.

Jeśli więc sąd uznał, że dłużnik celowo doprowadził do niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień, oddalał wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej po 24 marca 2020 r.

Obecnie uproszczone zostały procedury upadłościowe. Podczas rozpoznawania wniosku o ogłoszenie upadłości sąd nie bada, czy dłużnik doprowadził do niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa.

Kwestie te są jednak brane pod uwagę, ale dopiero podczas kolejnych etapów procedury oddłużeniowej.

W praktyce oznacza to, że sąd uwzględni wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, nawet jeśli doprowadził do zadłużenia lub istotnie zwiększył jej stopień.

Celowe doprowadzenie do niewypłacalności a skutki dla dłużnika

Jak ogłosić upadłość konsumencką? Przede wszystkim należy złożyć wniosek, wskazać w nim swoje dane oraz informacje dot. majątku i zobowiązań. Jeśli dłużnik doprowadził do niewypłacalności bądź istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa sąd może odmówić ustalenia planu spłaty wierzycieli, umorzenia lub warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli – chyba że ustalenie planu, umorzenie/warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu uzasadniają względy słuszności i względy humanitarne.

W przypadku, gdy mimo ustalenia, że upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, sąd uwzględniając przesłanki humanitarne i słusznościowe, wyda postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli, określi w nim okres, w którym upadły musi spłacać zobowiązania. Nie może być on krótszy niż trzydzieści sześć miesięcy ani dłuższy niż osiemdziesiąt cztery miesiące. Dla porównania warto dodać, że jeśli upadły stał się niewypłacalny bez swojej winy plan spłaty ustalany jest na maksymalnie trzydzieści sześć miesięcy.

Doprowadzenie do niewypłacalności lub istotne zwiększenie jej stopnia umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa niesie dwie poważne konsekwencje dla dłużnika – po pierwsze sąd może odmówić ustalenia planu spłaty wierzyciela, umorzenia lub warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Po drugie okres spłaty zobowiązań w ramach planu spłaty wierzycieli jest dłuższy i wynosi nie krócej niż 36 miesięcy. 

 

Więcej na temat upadłości konsumenckiej można znaleźć na stronie kancelarii Kancelaria Baran & Pluta sp. z o.o. sp. k.

W drodze do oddłużenia – całkowite a częściowe umorzenie zobowiązań

Upadłość konsumencka to szansa na rozwiązanie problemów finansowych, wyjście z trudnej sytuacji majątkowej, po utracie zdolności do regulowania zobowiązań. Przeprowadzenie postępowania nie zawsze oznacza całkowite oddłużenie. Wyróżnić można pewne grupy zobowiązań, które nie ulegają umorzeniu. Jakie to zobowiązania? Kiedy możliwe jest całkowite umorzenie zobowiązań? Co oznacza częściowe oddłużenie?

Częściowe oddłużenie upadłego

Postępowanie upadłościowe prowadzone jest w celu oddłużenia.

Zgodnie z przepisem art. 491²¹ ust. 2 Prawa upadłościowego umorzeniu nie podlegają zobowiązania:

• o charakterze alimentacyjnym,
• wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci,
•  do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,
• do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie,
• do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem,
• których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Jeśli dłużnik posiada np. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, nie zostaną one umorzone po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego.

Całkowite umorzenie zobowiązań

W ramach postępowania upadłościowego możliwe jest całkowite umorzenie zobowiązań. Warunkiem jest nieposiadanie żadnego z wymienionych powyżej zobowiązań.

Dla wielu dłużników upadłość konsumencka to jedyna droga do dawnego życia, bez długów. Nie jest to jednak sposób na ucieczkę od wszelkich zobowiązań. Natomiast nawet częściowe umorzenie zobowiązań w przypadku niewypłacalności to ogromny krok na przód, możliwość ustabilizowania swojej sytuacji.

Umorzenie zobowiązań po wykonaniu planu spłaty wierzycieli a umorzenie/warunkowe umorzenie bez ustalenia planu

Postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli sąd wydaje po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli.

Wykonanie planu spłaty wierzycieli nie jest jednak jedyną drogą do oddłużenia. W pewnych przypadkach, gdy upadły jest niezdolny do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, sąd umarza zobowiązania bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Jeśli niezdolność nie ma charakteru trwałego umorzenie jest warunkowe.

Choć wielu dłużników próbuje samodzielnie rozwiązać swoje problemy finansowe, poprzez odroczenie spłaty części rat lub zaciągnięcie kolejnego kredytu w celu spłaty innych zobowiązań, tak często upadłość konsumencka to tak naprawdę jedyna szansa na poradzenie sobie z zadłużeniem, również w przypadku braku środków na pokrycie chociażby kosztów postępowania.

Upadłość konsumencka - w jakich przypadkach możliwe jest umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty wierzycieli?

Upadłość konsumencka jest rozwiązaniem kierowanym do osób, które z różnych przyczyn utraciły zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Nawet jeśli dłużnik nie posiada środków wystarczających na pokrycie kosztów postępowania, sąd i tak może uwzględnić wniosek o upadłość. W końcu instytucja ta ma pomagać osobom, które stały się niewypłacalne, dlatego brak możliwości spłaty nawet części zobowiązań nie może być przeszkodą do ogłoszenia upadłości. Co więcej, sąd może umorzyć lub warunkowo umorzyć zobowiązania upadłego, bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli

Upadłość konsumencka a brak majątku - Prawo upadłościowe w takiej sytuacji przewiduje możliwość:

• umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeśli upadły jest trwale niezdolny do dokonywania spłat,
• warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, gdy niezdolność do dokonywania spłat nie ma charakteru trwałego.

Co ważne, umarzając zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli sąd obciąża Skarb Państwa tymczasowo pokrytymi kosztami postępowania.

Umorzenie zobowiązań w przypadku trwałej niezdolności do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli

Sąd umarza zobowiązania bez ustalania planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Należy dodać, że w sytuacji, w której w postępowaniu zgromadzono fundusze masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o ustaleniu planu spłaty wierzycieli. Wymienia w nim wierzycieli, którzy uczestniczą w planie spłaty, a także dokonuje podziału funduszy masy upadłości między tych wierzycieli i umarza zobowiązania upadłego niewykonane w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli.

Co w przypadku, gdy niezdolność do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli nie ma charakteru trwałego? Możliwe jest warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego. Rozwiązanie to wprowadzono nowelizacją przepisów Prawa upadłościowego, która weszła w życie w marcu 2020 r.

Na czym polega warunkowe umorzenie zobowiązań?

Warunkowe umorzenie zobowiązań możliwe jest w sytuacji, gdy brak zdolności do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli nie ma charakteru trwałego. Zarówno upadły, jak i jego wierzyciele mogą w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Jeśli sąd uzna, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań oraz ustali plan spłaty wierzycieli.

W trakcie warunkowego umorzenia zobowiązań upadły musi pamiętać o wypełnianiu obowiązków m.in. składaniu corocznie sprawozdań z sytuacji majątkowej oraz zawodowej. Nie może także dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć sytuację majątkową.

Więcej na temat upadłości konsumenckiej można znaleźć na stronie kancelarii Kancelaria Baran & Pluta sp. z o.o. sp. k.

Jak uniknąć upadłości? Wyjaśniamy, na czym polega restrukturyzacja

Restrukturyzacja to szansa dla dłużnika, który ma kłopoty finansowe, na ratowanie firmy. Celem postępowania jest uniknięcie upadłości, dzięki czemu możliwe jest dalsze prowadzenie działalności. Ustawodawca w Prawie restrukturyzacyjnym powołał różne instrumenty prawne, umożliwiające wdrożenie w firmie zmian na wielu płaszczyznach oraz zapewniające ochronę przedsiębiorcy przed postępowaniami egzekucyjnymi. Na czym polega restrukturyzacja?

Kontynuacja działalności zamiast upadłości

Zasadniczym celem postępowania restrukturyzacyjnego jest uniknięcie ogłoszenia upadłości. Przedsiębiorca, który utracił płynność finansową, może skorzystać z różnych narzędzi, a dzięki wprowadzeniu zmian w funkcjonowaniu firmy, ustabilizować sytuację majątkową.

Postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika zagrożonego niewypłacalnością oraz niewypłacalnego. Dłużnik jest zagrożony niewypłacalnością, jeśli jego sytuacja ekonomiczna wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny. Z kolei o niewypłacalności można mówić w przypadku, gdy dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dłużnik będący osobą prawną albo jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, jest niewypłacalny także wtedy, gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące.

Na czym polega restrukturyzacja?

Restrukturyzacja firmy to proces gwałtownych zmian, przeprowadzanych na różnych płaszczyznach m.in. w organizacji wewnętrznej przedsiębiorstwa oraz strukturze kapitałowej, w celu usprawnienia jego funkcjonowania.

Prawo upadłościowe przewiduje cztery tryby postępowania restrukturyzacyjne: 

• postępowanie o zatwierdzenie układu,
• przyspieszone postępowanie układowe,
• postępowanie układowe,
• postępowanie sanacyjne.

Pierwszeństwo restrukturyzacji przed upadłością

W przypadku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego, w pierwszej kolejności sąd rozpoznaje wniosek restrukturyzacyjny. W takim przypadku wstrzymywane jest rozpoznanie wniosku o ogłoszenie upadłości, aż do momentu wydania prawomocnego orzeczenia w sprawie wniosku restrukturyzacyjnego. Natomiast w sytuacji, w której wstrzymaniu sprzeciwi się interes ogółu wierzycieli, sąd upadłościowy wyda postanowienie o przejęciu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia jednym postanowieniem. Wyjątek stanowi sytuacja, w której przejęcie wniosku o ogłoszenie upadłości i wniosku restrukturyzacyjnego do wspólnego rozpoznania prowadziłoby do znacznego opóźnienia wydania orzeczenia w przedmiocie ogłoszenia upadłości, ze szkodą dla wierzycieli, a podstawy restrukturyzacji przedstawione przez dłużnika we wniosku restrukturyzacyjnym są znane sądowi upadłościowemu. W tym przypadku sąd upadłościowy nie wyda postanowienia o przejęciu wniosków do wspólnego rozpoznania i rozpozna wniosek o ogłoszenie upadłości, zawiadamiając sąd restrukturyzacyjny.

Czy restrukturyzacja wpływa na czynności prowadzone przez komornika?

Konieczność ochrony dłużnika przed egzekucją w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego oraz upadłościowego podyktowana jest przede wszystkim względami praktycznymi. Czynności podejmowane przez komornika mogłyby zakłócić prawidłowy przebieg postępowań, ostatecznie doprowadzając do swoistego rodzaju chaosu. Zajęcia komornicze z pewnością utrudniłyby a być może nawet uniemożliwiłyby dalsze prowadzenie działalności. W takiej sytuacji osiągnięcie celu restrukturyzacji byłoby niemożliwe. Ustawodawca zdecydował się wprowadzić w Prawie restrukturyzacyjnym oraz Prawie upadłościowym przepisy ograniczające prowadzenie egzekucji.

Restrukturyzacja a egzekucje komornicze

Wszystkie cztery postępowania restrukturyzacyjne tj. postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne zapewniają dłużnikowi ochronę przed egzekucją. Uregulowania różnią się między sobą, dlatego omówimy je odnosząc się osobno do każdego z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych.

Jak restrukturyzacja wpływa na czynności komornicze?

W przypadku postępowania o zatwierdzenie układu z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ postępowania zabezpieczające i egzekucyjne prowadzone przeciwko dłużnikowi w celu zaspokojenia wierzytelności objętych układem ulegają umorzeniu z mocy prawa.

Egzekucje komornicze w przyśpieszonym postępowaniu układowym oraz w postępowaniu układowym uregulowane zostały w podobny sposób: postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed dniem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego lub postępowania układowego, ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Nieco inaczej uregulowane zostały egzekucje z przedmiotu zabezpieczenia, ponieważ wierzyciel, posiadający wierzytelność zabezpieczoną na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską może w toku przyspieszonego postępowania układowego lub postępowania układowego prowadzić egzekucję, ale wyłącznie z przedmiotu zabezpieczenia. Co więcej, sędzia-komisarz na wniosek dłużnika lub nadzorcy sądowego może zawiesić postępowanie egzekucyjne co do wierzytelności nieobjętych z mocy prawa układem, jeżeli egzekucję skierowano do przedmiotu zabezpieczenia niezbędnego do prowadzenia przedsiębiorstwa. Łączny czas zawieszenia postępowania egzekucyjnego nie może przekroczyć trzech miesięcy.

Postępowanie sanacyjne to ostatni rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego, który omówimy w odniesieniu do egzekucji komorniczych. W trakcie postępowania sanacyjnego egzekucje, skierowane do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, ulegają zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania.

Prawo restrukturyzacyjne precyzyjnie określa ograniczenia w zakresie prowadzenia postępowań egzekucyjnych w trakcie trwania jednego z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych. Uregulowania te umożliwiają przedsiębiorcy skupienie uwagi na reorganizacji przedsiębiorstwa oraz wyjściu z zadłużenia.

Zdolność restukturyzacyjna a zdolność upadłościowa – różnice

Wyróżnić można wiele powodów, przez które dochodzi do pogorszenia sytuacji finansowej firmy a nawet utraty zdolności do bieżącego regulowania zobowiązań. Przykładem jest chociażby nietrafiona inwestycja czy nieterminowe opłacanie faktur przez kontrahentów. Restrukturyzacja prowadzona jest przede wszystkim w celu uniknięcia upadłości. Zdolność restrukturyzacyjna oraz zdolność upadłościowa to inaczej mówiąc zdolność do bycia podmiotem danego postępowania. Czy w stosunku do przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą może być prowadzone postępowanie restrukturyzacyjne? Kiedy dłużnik staje się niewypłacalny? Wszystkie te kwestie omówimy w artykule.  

Podmioty posiadające zdolność restrukturyzacyjną i upadłościową

Wśród takich podmiotów wyróżnić należy:

•        przedsiębiorców,
•        spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółki akcyjne nieprowadzące działalności gospodarczej,
•       wspólników osobowych spółek handlowych ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółek bez ograniczenia całym swym majątkiem,
•       wspólników spółki partnerskiej.

Podmioty ze zdolnością restrukturyzacyjną, ale bez zdolności upadłościowej

Podmioty, które posiadają zdolność restrukturyzacyjną, ale nie posiadają zdolności upadłościowej to:

•        publiczne samodzielne zakłady opieki zdrowotnej,
•        instytucje i osoby prawne utworzone w drodze ustawy, chyba że ustawa ta stanowi inaczej, oraz instytucje i osoby prawne utworzone w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą,
•       osoby fizyczne prowadzące gospodarstwo rolne, które nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej,
•        uczelnie.

Niewypłacalność oraz zagrożenie niewypłacalnością

Jednym z podstawowych warunków przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego lub upadłościowego jest niewypłacalność dłużnika. Pojęcie to zostało zdefiniowane w Prawie upadłościowym. Odnosi się do niego Prawo restrukturyzacyjne. Niewypłacalność ma miejsce, gdy dłużnik utraci zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza trzy miesiące.

Prawo restrukturyzacyjne wprowadza dodatkowo pojęcie zagrożenia niewypłacalnością. O zagrożeniu niewypłacalnością można mówić, gdy sytuacja ekonomiczna dłużnika wskazuje, że w niedługim czasie może stać się niewypłacalny.

Upadłość może być ogłoszona wyłącznie w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Natomiast restrukturyzacja może być prowadzona zarówno w stosunku do dłużnika niewypłacalnego, jak i zagrożonego niewypłacalnością. To zasadnicza różnica pomiędzy obydwoma rodzajami postępowań.

Twoja firma znajduje się na progu bankructwa i szukasz sposobu na rozwiązanie problemów finansowych? Sytuacja każdego przedsiębiorcy jest zupełnie inna. Restrukturyzacja jest szansą na uratowanie firmy i dalsze prowadzenie działalności. Upadłość firmy to z kolei rozwiązanie bardziej radykalne, powinno być rozważane jako ostateczność.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Zgodnie z przepisami Prawa restrukturyzacyjnego istnieją cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych - postępowanie o zatwierdzenie układu, przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe oraz postępowanie sanacyjne. Tylko jedno postępowanie ze wskazanych jest postępowaniem przedsądowym, mianowicie postępowanie o zatwierdzeniu układu. Pozostałe są restrukturyzacjami sądowymi.

W artykule wyjaśniamy, czym różnią się wymienione rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, krótko charakteryzując każde z nich.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Jak już wyjaśniliśmy na wstępie, jest to postępowanie przedsądowe, jego przeprowadzenie umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu. Może być prowadzone tylko wtedy, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wszystkich wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

W postępowaniu udział bierze nadzorca układu (pełnienie tej funkcji wymaga posiadania licencji doradcy restrukturyzacyjnego), z którym dłużnik zawarł umowę o sprawowanie nadzoru nad przebiegiem postępowania.

Rola sądu w tym postępowaniu ogranicza się do wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu, w terminie dwóch tygodni od dnia złożenia przez dłużnika wniosku o zatwierdzenie układu.

Przyspieszone postępowanie układowe

Postępowanie to umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Postępowanie otwierane jest na wniosek dłużnika, sąd rozpoznaje wniosek w terminie tygodnia od dnia jego złożenia, na posiedzeniu niejawnym, wyłącznie na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku.

Postępowanie układowe

Przeprowadzane jest w celu zawarcia układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

We wniosku o otwarcie postępowania układowego dłużnik uprawdopodabnia zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania układowego i zobowiązań powstałych po dniu jego otwarcia. Sąd rozpoznaje wniosek w terminie dwóch tygodni od dnia złożenia wniosku, chyba że istnieje konieczność wyznaczenia rozprawy. W takim przypadku wniosek rozpoznawany jest w terminie sześciu tygodni.

Postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Działaniami sanacyjnymi są czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.

Chcesz dowiedzieć się więcej o restrukturyzacji? Dokładne informacje znajdziesz na stronie http://kancelariapp.pl/.

Czy małżonkowie mogą wspólnie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Pierwszym krokiem w drodze do oddłużenia jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co do zasady, z chwilą zawarcia małżeństwa, pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność małżeńska. Oznacza to, że nabyte w trakcie trwania małżeństwa przedmioty majątkowe, z pewnymi wyjątkami, wchodzą w skład tej wspólności. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez jednego małżonka, niesie daleko idące skutki dla drugiego małżonka. Czy małżonkowie mogą wspólnie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Co dzieje się z majątkiem wspólnym? Jakie prawa ma małżonek upadłego?

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej

Czy małżonkowie mogą wspólnie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Przepisy Prawa upadłościowego precyzyjnie wskazują, że wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć dłużnik. Małżonkowie nie mogą wspólnie złożyć jednego wniosku.

We wniosku należy wskazać:

• imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL dłużnika, a jeśli dłużnik nie posiada numeru PESEL - dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację,
• wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika,
• wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie,
• aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników,
• spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty,
• spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności, wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania,
• listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych,
• określone oświadczenia dłużnika.

Skutki ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez małżonka

Przede wszystkim z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Nie oznacza to jednak, że małżonek traci prawa do udziału w majątku wspólnym. Zgodnie z przepisami Prawa upadłościowego małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność sędziemu-komisarzowi.

Należy także dodać, że ustanowienie rozdzielności majątkowej na podstawie orzeczenia sądu w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest bezskuteczne w stosunku do masy upadłości, chyba że pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej został złożony co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Zasada ta ma zastosowanie również w sytuacji, gdy rozdzielność majątkowa powstała z mocy prawa w ciągu roku przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w wyniku rozwodu, separacji albo ubezwłasnowolnienia jednego z małżonków, chyba że pozew lub wniosek w sprawie został złożony co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Także ustanowienie rozdzielności majątkowej lub ograniczenie wspólności majątkowej umową majątkową jest skuteczne w stosunku do masy upadłości tylko wtedy, gdy umowa zawarta została co najmniej dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Dlaczego warto złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej?

Dłużnicy nieposiadający wystarczających środków na pokrycie zobowiązań, często czują, że znajdują się w sytuacji bez wyjścia. To szczególnie trudny moment, często będący splotem nieszczęśliwych wydarzeń. Wyróżnić można wiele przypadków, w których do pogorszenia sytuacji majątkowej dochodzi bez winy dłużnika, między innymi ciężka choroba, utrata sprawności, amputacja kończyn. W takich przypadkach szansą na rozwiązanie problemów finansowych może okazać się upadłość konsumencka. Dobrodziejstwo tej instytucji polega na możliwości całkowitego oddłużenia.

Kilka kroków do oddłużenia

Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej.

Czy sąd może oddalić złożony wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej? Poza stanem niewypłacalności oraz posiadaniem statusu konsumenta dłużnik musi spełnić szereg przesłanek, aby jego wniosek został uwzględniony przez sąd – na przykład sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. 

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej to dopiero jeden z pierwszych etapów postępowania upadłościowego, a umorzenie zobowiązań jest co do zasady ostatnim krokiem w drodze do oddłużenia.

Czym różni się postępowanie upadłościowe od postępowania egzekucyjnego?

Są to dwa odrębne postępowania, mające tak naprawdę niewiele cech wspólnych. Przede wszystkim należy zauważyć, że głównym celem postępowania upadłościowego jest oddłużenie, natomiast postępowanie egzekucyjne prowadzone jest w celu zaspokojenia roszczeń wierzyciela.

Po przeprowadzeniu postępowania upadłościowego może dojść do całkowitego lub częściowego oddłużenia - umorzenia zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli, a w niektórych przypadkach sąd może umorzyć zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli. Co ważne, do umorzenia zobowiązań może dojść również w sytuacji, gdy dłużnik nie posiada majątku. Natomiast postępowanie egzekucyjne co do zasady prowadzone jest do momentu zaspokojenia całego dochodzonego przez wierzyciela roszczenia.

Skutki uchylenia planu spłaty wierzycieli

Postępowanie upadłościowe składa się z kilku etapów. Po wykonaniu ostatecznego planu podziału, a gdy z uwagi na brak majątku upadłego plan podziału nie został sporządzony - po zatwierdzeniu listy wierzytelności, a także po wysłuchaniu upadłego, syndyka i wierzycieli, sąd ustala plan spłaty wierzycieli, a w szczególnych przypadkach umarza zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Co dzieje się w sytuacji, gdy upadły nie wykonuje obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli? Jakie są konsekwencje?

Instytucja uchylenia planu spłaty wierzycieli

W razie niewykonywania przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli, uchyla plan spłaty wierzycieli.

Wśród innych przesłanek uchylenia planu spłaty wierzycieli należy wskazać:

• nie złożenie w terminie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli, 
• zatajenie w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli osiągniętych przychodów lub nabytych składników majątkowych o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, 
• dokonanie czynności prawnej, dotyczącej majątku, która mogłaby pogorszyć zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli, bez uzyskania zgody Sądu albo niezatwierdzenie tej czynności przez Sąd, 
• ukrywanie majątku lub prawomocne uznanie czynności prawnej upadłego za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli. 

Ustawodawca wskazał dwa wyjątki, w których plan spłaty wierzycieli nie powinien być uchylony – jeśli:

• uchybienie obowiązkom jest nieznaczne, 
• dalsze wykonywanie planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Uchylenie planu spłaty wierzycieli – konsekwencje dla upadłego 

W razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu. Oznacza to, że zobowiązania należy uregulować w pełnej wysokości, bez ograniczeń, które wynikają z planu spłaty wierzycieli. Natomiast kwoty wpłacone w trakcie wykonania planu spłaty wierzycieli są zaliczane na poczet istniejących wierzytelności.

Warto mieć na względzie, że ustalając plan spłaty wierzycieli, sąd bierze pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, konieczność utrzymania upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, w tym ich potrzeby mieszkaniowe, wysokość niezaspokojonych wierzytelności i realność ich zaspokojenia w przyszłości. W przypadku braku możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, upadły może wnioskować o zmianę planu spłaty wierzycieli. Jest to rozwiązanie korzystniejsze dla upadłego, w porównaniu z konsekwencjami uchylenia planu spłaty wierzycieli, które są niezwykle dotkliwe.

Czy możliwa jest zmiana planu spłaty wierzycieli?

Upadłość konsumencka jest szansą na całkowite lub częściowe oddłużenie. Wcześniej jednak trzeba przebrnąć przez dość skomplikowaną procedurę. Postępowanie w przedmiocie ustalenia planu spłaty wierzycieli jest wszczynane przez sąd z urzędu, po zakończeniu likwidacji majątku upadłego. W czasie wykonywania planu przepisy nakładają na upadłego określone obowiązki. Należy mieć na względzie, że życie dynamicznie się zmienia, a sytuacja upadłego może zarówno pogorszyć się, jak i poprawić. Dlatego też w pewnych sytuacjach dopuszczalna jest zmiana planu spłaty wierzycieli. W artykule wskażemy, jakie są przesłanki dopuszczalności zmiany planu spłaty wierzycieli oraz wskażemy, na czym polega uchylenie planu spłaty wierzycieli. Obie instytucje są niezwykle ważne z punktu widzenia upadłego w procesie ogłaszania upadłości konsumenckiej.

Obowiązki upadłego w trakcie wykonywania planu spłaty wierzycieli

Upadłość konsumencka jest procesem, który wymaga pewnej aktywności ze strony upadłego. Przede wszystkim w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego zdolność do wykonania planu spłaty wierzycieli. Jedynie w szczególnie uzasadnionej sytuacji sąd, na wniosek upadłego, może wyrazić zgodę na dokonanie takiej czynności prawnej albo zatwierdzić jej dokonanie.

Obowiązkiem upadłego jest także składanie sądowi corocznie, do końca kwietnia, sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli za poprzedni rok kalendarzowy, w którym wykazuje osiągnięte przychody, spłacone kwoty oraz nabyte składniki majątkowe o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku za ostatni kwartał okresu sprawozdawczego, ogłoszone przez Prezesa GUS.

Pogorszenie sytuacji upadłego

Jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli. Przede wszystkim sąd może przedłużyć termin spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający osiemnastu miesięcy.

Jeszcze inaczej kształtuje się sytuacja, w której brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli ma charakter trwały i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego. W takim przypadku sąd na wniosek upadłego, po wysłuchaniu wierzycieli, może uchylić plan spłaty wierzycieli i umorzyć określone, niewykonane zobowiązania upadłego.

Poprawa sytuacji upadłego

W trakcie wykonywania planu spłaty wierzycieli może również dojść do istotnej poprawy sytuacji upadłego. Jeśli wynika ona z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli. O zmianie planu spłaty wierzycieli sąd orzeka po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli.

Od przesłanek dopuszczalności zmiany planu spłaty wierzycieli należy odróżnić przesłanki dopuszczalności uchylenia planu spłaty wierzycieli. Przede wszystkim należy zauważyć, że w razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.

Upadłość konsumencka krok po kroku

Procedura ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest kilkuetapowa i dość skomplikowana. Często to jednak jedyna szansa na całkowite bądź częściowe oddłużenie. Gdy brak jest środków na pokrycie bieżących zobowiązań, a zadłużenie rośnie z dnia na dzień należy jak najszybciej przedsięwziąć kroki, aby poprawić swoją sytuację finansową. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest szansą na nowy start, bez długów. Jakie kolejne kroki w kierunku oddłużenia należy przedsięwziąć? Jak przebiega postępowanie?

Kolejne kroki w drodze do oddłużenia 

1. Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jest to pierwszy krok w kierunku oddłużenia. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej należy wypełnić na formularzu urzędowym, uiścić opłatę sądową w wysokości 30 złotych oraz złożyć dokumenty w sądzie miejsca zwykłego pobytu dłużnika – osobiście bądź przesłać pocztą.
2. Rozpatrzenie wniosku przez sąd następuje na posiedzeniu niejawnym bądź rozprawie. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego sąd wyda postanowienie, w którym ogłosi upadłość konsumencką lub oddali wniosek dłużnika. W tym miejscu należy dodać, że oddalenie wniosku przez sąd nie musi oznaczać zakończenia postępowania. W takim przypadku dłużnik może złożyć zażalenie do sądu II instancji. 
3. Ustalenie listy wierzytelności oraz likwidacja majątku dłużnika. Oba wskazane etapy odbywają się równolegle.
4. Ustalenie planu spłaty wierzycieli. Jest to postępowanie wszczynane po zakończeniu likwidacji majątku upadłego. W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli sąd określa, w jakim zakresie i w jakim czasie, jednak nie dłuższym niż trzydzieści sześć miesięcy, upadły jest obowiązany spłacać zobowiązania uznane na liście wierzytelności, niewykonane w toku postępowania na podstawie planów podziału, oraz jaka część zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości zostanie umorzona po wykonaniu planu spłaty wierzycieli. Natomiast jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
5. Umorzenie zobowiązań upadłego. Po wykonaniu przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku wykonania planu spłaty wierzycieli. Należy jednak pamiętać o tym, że pewne zobowiązania nie podlegają umorzeniu m.in. zobowiązania o charakterze alimentacyjnym.

Upadłość realną szansą na oddłużenie

Wiele osób, z różnych powodów, zwleka ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Jednym z powodów jest strach przed wysokimi kosztami postępowania, skomplikowaną procedurą. Z pewnością w takim przypadku warto skorzystać z pomocy profesjonalistów.

Przesłanki ogłoszenia upadłości konsumenckiej

Czy upadłość konsumencką może ogłosić każdy? Jakie warunki należy spełnić? Na te pytania wielu dłużników próbuje znaleźć odpowiedź. Nie da się zaprzeczyć, że często ogłoszenie upadłości traktowane jest jako ostania deska ratunku, w tzw. sytuacjach bez wyjścia, gdy zadłużenie rośnie z dnia na dzień i brak jest szans na jego uregulowanie. Należy jednak pamiętać o tym, że upadłość konsumencka ma chronić prawa osób, które bez swojej winy stały się niewypłacalne np. w wyniku choroby. Natomiast nie stanowi parasola ochronnego dla osób, które celowo się zadłużają.

Jakie warunki należy spełnić, aby móc ogłosić upadłość konsumencką?

Co do zasady upadłość konsumencką mogą ogłosić konsumenci - osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które są niewypłacalne. Należy jednak mieć na względzie, że ustawa regulującą instytucję upadłości konsumenckiej wskazuje szereg przesłanek, po wystąpieniu których sąd upadłościowy oddali wniosek dłużnika.

Przepis art. 491⁴ wskazuje, że Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. W tym miejscu należy dodać, że jest to bezwzględna przesłanka oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości i w takim przypadku sąd nie będzie doszukiwał się szczególnych okoliczności.

Ponadto, zgodnie z przepisem art. 491⁴ Prawa upadłościowego:

1. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:

• w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe według przepisów tytułu niniejszego, jeżeli postępowanie to zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,
• ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono,
• dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,
• czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli

– chyba że przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

2. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

3. Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Warto zwrócić uwagę na względy słuszności oraz względy humanitarne, o których mowa powyżej. Są to szczególne okoliczności, po wystąpieniu których sąd może pozytywnie rozpatrzeć wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, mimo że występuje przesłanka wskazana w przepisie.

Na marginesie należy dodać, że względy słuszności oraz względy humanitarne nie będą brane pod uwagę, jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.